Op zoek naar het noorderlicht scheepte ik in op Hurtigruten, voer langs de Noorse kusten en werd op de koop toe tot ereburger van de Noordkaap gedoopt.
Op dek 7 van de MS Polarlys zit ik geknield voor een laag tafeltje. Daarop staan twee ijsemmers tot de rand gevuld met ijsblokjes en een grote pollepel. Ik ben omringd door Neptunus, vijf bemanningsleden en een groep opvarenden. Het is ijskoud en de wind schuurt langs mijn gezicht. Eerder die dag ben ik tweede geworden op de prijsvraag ‘wanneer precies kruisen we de poolcirkel?’. De prijs is een pakje en een doop tot ereburger van de Noordkaap. Ik ga ervan uit dat Neptunus of een van zijn helpers beleefdheidshalve een paar druppels ijswater op mijn hoofd zal sprenkelen. Plots wordt mijn kraag met een felle ruk achteruit getrokken. Een volle pollepel ijsblokjes glijdt langs mijn ruggengraat naar beneden. Geschrokken spring ik recht. Had ik het daarnet al koud, dan hou ik het nu bijna niet meer. Gelukkig krijg ik onmiddellijk een hartverwarmende borrel aangereikt, en daarna een tweede.
Vier dagen eerder zijn we uit Bergen vertrokken voor ‘de mooiste zeereis ter wereld’. Het doel is Kirkenes in het hoge noorden, op een kilometer of vijftien van de Russische grens. De hele trip heen en terug duurt elf dagen. Hurtigruten, wat ‘sneldienst’ betekent, verzorgt sinds jaar en dag die verbinding. Hurtigruten is geen klassieke cruiserederij. Van de 450.000 passagiers die jaarlijks meevaren, zijn er slechts een 75.000 die de cruise Bergen-Kirkenes-Bergen boeken. Daarnaast doen de schepen voornamelijk dienst als lijnschip, postschip, cargoschip en tearoom. Communicatieverantwoordelijke Stein Lillebo: ‘In de vele kleine haventjes die we dagelijks aandoen, valt meestal weinig te beleven. Het aanmeren van een van onze schepen is er dé gebeurtenis van de dag. Over de decennia is er een sterke band gegroeid tussen Hurtigruten en de bevolking van de kustplaatsjes. De mensen staan ons vaak op de kade op te wachten. De schepen brengen hen zowel post als de mogelijkheid om wat bij te praten bij een kop koffie met gebak.’
De dienst begon op het einde van de 19de eeuw, maar het duurde nog tot 1936 voor de rederij een dagelijkse afvaart kon aanbieden. Toch ziet Hurtigruten al van in het prille begin toerisme als een van de belangrijke pijlers van haar activiteiten. Met succes, want in de zomer zitten de twaalf schepen die de verbinding verzorgen en die tot 700 opvarenden kunnen te slapen leggen, meestal afgeladen vol. De midzomernacht spreekt duidelijk tot de verbeelding van de reizende medemens. Het noorderlicht of aurora borealis, een natuurfenomeen dat minstens even spectaculair is en vooral tussen oktober en april kan worden waargenomen, spreekt blijkbaar minder aan. Tijdens die periode varen er gemiddeld minder dan honderd toeristen mee. Misschien schrikt de winterse kou de reiziger af. Hoewel het met die temperatuur al bij al nog mee valt. De Golfstroom brengt warm water en ook warme lucht van de Mexicaanse Golf naar de Scandinavische westkust. Het is vooral de onverbiddelijke wind, die voor een uiterst lage gevoelstemperatuur zorgt. Productmanager Vebjørn Jacobsen: ‘De rederij doet er alles aan om ook tijdens de wintermaanden meer toeristen aan te spreken met een brede waaier van activiteiten: een sneeuwscooterexcursie, een tocht met hondensleden, een vikingmaaltijd, begeleide stadsbezoeken. Vanaf deze winter staat het noordelijke deel van de reis, van Bodø tot Kirkenes en terug, volledig in het teken van de aurora borealis.’
Wat is aurora borealis?
Uitbarstingen op de zon slingeren grote hoeveelheden geladen deeltjes de ruimte in. Die deeltjes botsen op het magnetische veld van de aarde en worden afgeleid naar de polen, waar ze aan een hoge snelheid onze atmosfeer binnendringen. De energie van de deeltjes komt op grote hoogte vrij en wordt omgezet in het kleurrijke poollicht. Aan de noordpool spreekt men van aurora borealis, noorderlicht of poollicht, aan de zuidpool van aurora australis.
De einzelgänger in mij laat de hondensleden, sneeuwscooterexcursies, vikingmaaltijden en dergelijke voor wat ze zijn. Ik onderzoek liever op eigen houtje de plaatsjes waar we aanmeren, maar eenmaal voorbij Bodø kan ik toch niet weerstaan aan het noorderlicht. Hurtigruten biedt het Hunting the light-programma aan. Je krijgt een wetenschappelijke uitleg over het fenomeen, een slideshow over de verschillende types van noorderlicht en een wekbeurt bij de nachtelijke verschijningen van het ‘dansende licht’. Dat laatste is een absolute aanrader.
Wanneer ik als kersvers ereburger van de Noordkaap mijn hut opzoek om droge kleren aan te trekken, word ik benedendeks door een Engelse dame aangesproken. Ze vraagt mij wat er in mijn pakje zit. Ik zeg haar dat het cadeau een sporttas is. ‘One can never have too many sports bags’, antwoordt ze flegmatiek.
Album:
Dit artikel verscheen in De Standaard en Het Nieuwsblad